گرچه بی اختیاری در ادرار
در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما درمیان سالمندان شیوع بالاتری دارد. از هر پنج نفر
بالای 40 سال یک نفر علائم مثانه بیش فعال، بی اختیاری فوریتی یا
تکرر ادرار رنج می‌برد. عده‌ای دیگر هستند که قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی با
ترشح کردن ادرار مواجه می‌شوند. نیمی از ساکنین خانه‌ی سالمندان با مشکل بی اختیاری ادرار
مواجه هستند که به علت افزایش سن بروز می‌کند. در این مقاله به
عوامل بی اختیاری ادرار ، انواع بی اختیاری ادرار ، تشخیص بی اختیاری ادرار و روش
درمان می‌پردازیم.

عوامل بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار در
افراد سالمند به عوامل گوناگونی بستگی دارد، که یکی از عوامل ساده و در عین حال
متناقض نما مانند ننوشیدن آب کافی تا عارضه‌هایی جدی‌تر مثل التهاب دیواره مثانه
متغییر است. بیماری‌های متعددی منجر به بی‌اختیاری ادرار می‌شود که
میتوان به ام اس و آلزایمر اشاره نمود.

 بارداری‌های قبل، زایمان و شروع یائسگی هم از
عوامل بی اختیاری ادرار در بانوان است. مشکلات پروستات فرآیند
ادرار کردن در آقایان را دچار اختلال می‌کند، حتی نوشیدن چای، قهوه یا مصرف دارو
نیز سبب وخیم شدن مثانه می‌شود. یکی از عوامل
شایع بی اختیاری ادرار افزایش سن می‌باشد که برای کنترل آن به صورت موقت از پوشک بزرگسالان استفاده می‌شود. اما بهتر است با انواع و عوامل متعدد آن آشنا شویم تا این
بیماری به صورت ریشه‌ای درمان گردد.

انواع بی اختیاری

بی اختیاری ادرار در
افراد سالمند به چند نوع تقسیم می‌شود. بعضی از سالمندان گاهی با
ترشح ادرار مواجه می‌شوند، در حالی که عده‌ای به طور مداوم از خروج قطره قطره
ادرار رنج میبرند و عده‌ای دیگر کمترین کنترلی بر مثانه و روده خود ندارند. در ادامه به
انواع بی اختیاری  ادرار می‌پردازیم.

بی اختیاری فوریتی

یکی از شایع ترین بی
اختیاری ادرار از نوع فوریتی می‌باشد، یعنی حالتی است که قبل از رسیدن به سرویس
بهداشتی ادرار دفع می‌شود. دلیل بی اختیاری فوریتی منقبض شدن غیر اداری مثانه می‌باشد
که بیمار قادر به کنترل آن نیست. زوال عقل، آلزایمر، ام اس، آسیب دیدگی منجر به بی اختیاری
فوریتی یا مثانه تحریک پذیر می‌شود. در بانوان، عوارض اتروفی کف لنگن سبب این مشکل می‌شود. در آقایان بزرگ
شدن پروستات، یبوست در هر دوگروه سبب بی اختیاری ادرار می‌شود.

بی اختیاری سرریزی

دراین نوع از بی اختیاری
مثانه به خوبی تخلیه نمی‌شود و سبب سرریز شدن ادرار می‌شود. آسیب عصبی ناشی
از دیابت یا دیگر بیماری‌ها موجب ضعیف شدن عضلات مثانه می‌شود. تومور و سنگ مثانه باعث
انسداد محجاری ادرار میشوند. بی اختیاری سرریزی در بانوان به ندرت اتفاق می‌افتد.

بی اختیاری استرسی

اگر خندیدن، عطسه کردن و
یا حرکت‌هایی که سبب فشار مثانه شود باعث ترشح ادرار می‌شود، این مشکل بی اختیاری
استرسی نامیده می‌شود. تغییرات ناشی از بارداری وزایمان غالبا به بی اختیاری ادرار
استرسی منجر می‌شوند. این نوع بی اختیاری بیشتر در بین بانوان اتفاق می‌افتد که در
بسیاری از موارد قابل درمان می‌باشد.

تشخیص بی اختیاری ادرار

پزشک در ابتدا علائم و
سابقه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند. روش تخلیه مثانه و ترشح ادرار بیانگر نوع بی اختیاری می‌باشد. بیمار با بیان
علائم خود از قبیل نوع ناراحتی و فشار، میزان مایعات مصرفی، دارو، سوابق جراحی و بیماری‌های
گوناگون به پزشک کمک می‌کند تا بهترین و درست ترین تشخیص را بدهد. انجام آزمایش‌های
تست فشاری مثانه، آنالیز ادرار و کشت ادرار، سونوگرافی، سیستوسکوپی و نوار عصب
مثانه الزامی می‌باشد.

روش‌های درمان بی اختیاری
ادرار

رفتار درمانی:
پزشک با توجه به کارکرد مثانه تشخیص می‍دهد و به بیمار توصیه که مثانش را در فاصله
زمانی منظم تخلیه کند. این نوع روش، رفتار درمانی تخلیه زمانبندی شده نام دارد.با روند افزایش
کنترل بیمار بر مثانه می‌توان میزان تخلیه نیزافزایش می‌یابد. تمرین‌های کگل،  یکی دیگر از روش‌های رفتار درمانی می‌باشند که
سبب تقویت عضله‌های نگهدارنده می‌شوند.

 دارو: پزشک معالج برای درمان
مثانه بیش فعال دارویی را تجویز می‌کند که پیام‌های عصبی بی اختیاری فوریتی و عامل
تکرر ادرار را مسدود می‌کند.

 نورومدولاسیون: زمانی که بی
اختیاری فوریتی به رفتار درمانی یا درمان دارویی پاسخ نداد، عصب‌های مثانه که از
ستون فقرات خارج می‌شوند برای رفع مشکل بی اختیاری تحریک می‌شوند.

 دستگاه‌های واژینال: یکی دیگر از
عوامل بی اختیاری استرسی ضعف عضله‌های لگن می‌باشد که مثانه را در جای خود نگه می‌دارد
و از خروج ناگهانی ادرار جلوگیری می‌کند.  پساری حلقه‌ای سفت می‌باشد که پزشک آن را در
داخل واژن قرار می‌دهد، این حلقه به دیواره واژن و مجاری ادرار نزدیک شده و فشار
می‌آورد. این فشار شرایط مجاری ادرار را تغییر می‌دهد و بی اختیاری
ادرار یا ترشح استرسی را کاهش می‌دهد.

 تزریق: عوامل حجیم کننده‌ی
مختلفی مانند کلاژن و کربن را می‌توان در نزدیکی اسفنکتر مجرای ادرار تزریق کرد. عامل حجیم کننده
در بافت‌های اطراف گردنه مثانه و میزراه (مجرای خروج ادرار) تزریق می‌شود تا
بافت‌ها ضخیم‌تر شود و بی اختیاری استرسی با بسته شدن دهانه مثانه کاهش یابد.

 جراحی: در بعضی از بانوان، به
خصوص پس از زایمان، مشکل جابه جایی مثانه به وجود می‌آید. جراح برای رفع
این مشکل و برگرداندن مثانه به حالت اولیه خود و ثابت نگه داشتن آن از روش‌های
متعددی استفاده می‌کند.